Zapewnienie właściwej opieki nowo narodzonym cielętom ma kluczowe znaczenie dla ich prawidłowego rozwoju i przyszłej wydajności. Właściwe postępowanie w pierwszych dniach życia wpływa na odporność, zdrowie i wzrost młodego zwierzęcia. Poniższy artykuł przybliża najważniejsze zasady, które warto wdrożyć, aby każde cielę otrzymało najlepszy start.
Pierwsze godziny życia
Wysięgnik i osuszenie
Bezpośrednio po porodzie cielę powinno zostać osuszone, aby ograniczyć ryzyko hipotermii. W tym celu delikatnie wycieramy sierść ręcznikami, zwracając szczególną uwagę na okolicę głowy i klatki piersiowej. Sucha sierść oraz ciepło emitowane z matki pomaga w stabilizacji temperatury ciała, co korzystnie wpływa na termoregulację.
Kolostrum i przeciwciała
Podanie siara w ciągu pierwszej godziny życia jest niezbędne dla uzyskania odporności biernej. Zawarte w niej immunoglobuliny chronią przed infekcjami w okresie, gdy układ odpornościowy cielęcia nie jest jeszcze w pełni sprawny. Zaleca się podanie 2–4 litrów kolostrum o temperaturze około 38°C. Należy zwrócić uwagę na jakość płynu: wolno podgrzewać go w łaźni wodnej, aby nie zniszczyć delikatnych białek odpornościowych.
Żywienie i hydratacja
Plan karmienia
Odpowiedni schemat żywienia wpływa na tempo wzrostu cielęcia i rozwój przewodu pokarmowego. W pierwszych dniach żywienie oparte jest wyłącznie na siarze, natomiast od trzeciej do czternastej doby wprowadza się mleko siarowe lub mleko skondensowane. Kolejnym etapem jest przejście na mleko pełne lub specjalne preparaty mlekozastępcze. Ważne, aby dawki były podzielone na co najmniej dwa karmienia dziennie.
Uzupełnianie płynów
Cielęta tracą wodę poprzez oddychanie i wydalanie, dlatego należy zapewnić stały dostęp do czystej wody pitnej. Woda o odpowiedniej temperaturze (około 15–18°C) sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu nerek i utrzymaniu hydratacja organizmu. W przypadku biegunek stosuje się elektrolity, które przywracają równowagę jonową.
Charakterystyka pasz stałych
Wprowadzanie starterów paszowych po drugiej dobie życia wspomaga rozwój błony śluzowej jelit i przejście na pokarm stały. Pasza powinna być bogata w białko (minimum 18–20%) oraz zawierać prebiotyki i probiotyki. Warto, aby składała się z granulatu o gładkiej powierzchni, co ogranicza straty i ułatwia spożycie.
Warunki bytowania i dezynfekcja
Strefa porodowa
Izolacja nowo narodzonych cieląt w odrębnych boksach ponad matkę minimalizuje ryzyko zakażeń. Podłoże powinno być suche i dobrze izolujące, najlepiej słoma albo maty gumowe. Temperatura w boksie nie powinna spadać poniżej 15°C, a wentylacja powinna zapewniać wymianę powietrza bez przeciągów.
Regularne sprzątanie
Aby zapobiegać rozwojowi patogenów, niezbędna jest codzienna wymiana ściółki i mycie poideł. Co najmniej raz na tydzień należy przeprowadzić gruntowną dezynfekcja boksów, używając preparatów o szerokim spektrum działania, eliminujących bakterie i wirusy. Prawidłowe pH detergentu (ok. 7–9) zwiększa skuteczność czyszczenia.
Optymalna wilgotność i wentylacja
Wilgotność powietrza w pomieszczeniu utrzymuje się na poziomie 60–70%. Zbyt niska może prowadzić do nadmiernej kurzu i problemów z układem oddechowym, zaś zbyt wysoka sprzyja rozwojowi pleśni. System wentylacji powinien być dostosowany do wielkości obiektu i liczby zwierząt.
Monitoring zdrowia i adaptacja
Codzienne obserwacje
Regularne sprawdzanie stanu skóry, oczu, nozdrzy i zachowania pozwala szybko wychwycić pierwsze objawy chorób. Cielęta powinny być aktywne, mieć lśniącą sierść i dobrze apetyczne do karmienia. Spadek poboru pokarmu, ospałość czy biegunka wymagają natychmiastowej interwencji.
Program szczepień i odrobaczanie
Zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii wdraża się program szczepień ochronnych przeciwko najczęstszym patogenom, takim jak rotawirusy, koronawirusy czy kryptosporydioza. Odrobaczanie przeprowadza się profilaktycznie co 6–8 tygodni, stosując preparaty o odpowiednim spektrum działania.
Reakcja na problemy zdrowotne
W przypadku wykrycia niepokojących objawów konieczna jest szybka diagnostyka i wdrożenie leczenia. Często podaje się doustne probiotyki oraz mieszaniny witaminowo-mineralne. W razie wątpliwości co do stanu zdrowia warto skonsultować się z weterynarzem, unikając niepotrzebnego stosowania antybiotyki bez wskazań.
Zachęcanie do ruchu
W miarę wzrostu cielęta warto wypuszczać na wybieg, co wspomaga rozwój mięśni i układu kostno-stawowego. Umiarkowany wysiłek fizyczny przyczynia się do wzmocnienia odporności i poprawia apetyt. Należy jednak stale monitorować warunki atmosferyczne i unikać silnego wiatru czy chłodu.
