Dokładne planowanie żywienia zwierząt w kolejnych porach roku to klucz do utrzymania ich zdrowia i wysokiej wydajności. Odpowiednio dobrana dieta pozwala zwierzętom lepiej wykorzystać dostępne surowce, chronić je przed skutkami ekstremalnych temperatur oraz wspierać ich naturalne mechanizmy obronne. W artykule omówiono cztery etapy żywienia: od wiosennego przebudzenia do zimowego zapewnienia komfortu i optymalnej podaży składników odżywczych.
Wiosenna rozgrzewka i przygotowanie do okresu wegetacyjnego
Po długiej przerwie zimowej organizm zwierząt wymaga stopniowego przejścia na intensywniejszą pracę. W tej fazie należy skoncentrować się na dostarczeniu składników, które odżywią układ pokarmowy i zabezpieczą przed nagłymi zmianami warunków środowiskowych.
Dobór pasz i surowców
- Wzbogacenie dawki o młode zielonki, bogate w białko i łatwo przyswajalne węglowodany.
- Wprowadzenie dodatku pasza treściwa o niskiej zawartości włókna po zimowej diecie bazującej na sianokiszonkach.
- Zapewnienie stałego dostępu do świeżej wody, aby poprawić perystaltykę jelit oraz wspomóc termoregulację.
Suplementacja witaminowo-mineralna
Przebudowujący się organizm potrzebuje dodatkowych dawek witaminy A, D i E oraz mikroelementy takie jak cynk, selen i miedź. Ich niedobór może skutkować obniżeniem odporności i zaburzeniami rozrodu. Warto rozważyć:
- Preparaty paszowe zawierające chelatowane minerały dla lepszej przyswajalności.
- Naturalne źródła, np. mączki kostne i algi morskie jako dodatki do koncentratów.
Lato: optymalizacja żywienia w upalne dni
Wysokie temperatury negatywnie wpływają na apetyt i trawienie. Kluczem jest zmniejszenie stresu cieplnego oraz zwiększenie efektywnego wykorzystywania składników odżywczych.
Zarządzanie dostępem do paszy
- Podawanie głównych posiłków w chłodniejszych porach dnia – rano i wieczorem.
- Utrzymywanie zadaszonych miejsc żywienia, chroniących przed bezpośrednim nasłonecznieniem.
- Kontrola wilgotności pasz – zbyt wysoka prowadzi do psucia i zwiększenia ryzyka zatruć.
Wzmocnienie podaży energii
Aby utrzymać stały przyrost masy lub produkcję mleka, należy podnieść koncentrację energii w dawce bez nadmiernego wzrostu ilości paszy:
- Dodatek tłuszczów chronionych przed rozkładem w żwaczu.
- Wykorzystanie zbożowych śruty i ekstraktów tłuszczowych w ograniczonych ilościach.
Utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej
W warunkach upałów organizm traci elektrolity wraz z potem i zwiększonym wydalaniem wody. Warto włączyć do dawki:
- Solankę z dodatkiem chlorku potasu i magnezu.
- Naturalne elektrolity, np. sok z buraków czy melasy.
Jesień: magazynowanie i adaptacja diety
Gdy dni stają się krótsze, a temperatury zaczynają spadać, zwierzęta przygotowują się do trudniejszych warunków. Kluczowe staje się zmagazynowanie odpowiednich zapasów energetycznych i wzmocnienie odporności.
Pasze objętościowe i konserwacja zimowa
- Zabezpieczenie jakości sianokiszonek i zielonek poprzez kontrolę wilgotności w procesie zakiszania.
- Użytkowanie pasz trwałych, jak kiszonka z kukurydzy, bogata w łatwo przyswajalne węglowodany.
- Stosowanie dodatków probiotycznych, które wspierają mikroflorę jelitową.
Wzmocnienie mechanizmów obronnych
Okres przejściowy wymaga wsparcia profilaktyka immunologicznego. Zalecane są:
- Suplementy z beta-glukanami i czosnkiem.
- Dodatki olejów rybnych jako źródło kwasów tłuszczowych omega-3.
Dostosowanie proporcji makroskładników
Stopniowe zwiększanie udziału białka w dawce w celu odbudowy masy mięśniowej oraz przygotowania do zimowego wykorzystania zapasów tłuszczowych:
- Wprowadzenie śruty rzepakowej lub sojowej.
- Uzupełnianie o ekstrudowane nasiona, które poprawiają strawność białka.
Zima: wsparcie w trudnych warunkach
Niskie temperatury powodują wzrost zapotrzebowania energetycznego nawet o 30–50%. Aby zwierzęta mogły utrzymać stałą temperaturę ciała, konieczne jest precyzyjne zbilansowanie dawek.
Podniesienie gęstości energetycznej
- Podawanie wysokokalorycznych mieszanek z dodatkiem olejów i tłuszczów chronionych.
- Wykorzystanie melasy jako nośnika energii i poprawiacza apetytu.
Ochrona układu pokarmowego
Obfitość pasz objętościowych może prowadzić do obniżenia temperatury fermentacji w żwaczu. W celu utrzymania prawidłowego metabolizmu zaleca się:
- Dodatek śruty kukurydzianej oraz granulatu lnianego.
- Użycie buforów, np. węglanu wapnia, aby zapobiegać kwasicy żwacza.
Zapewnienie komfortu i dobrostanu
W chłodne dni zwierzęta potrzebują odpowiedniego schronienia oraz niezakłóconego dostępu do strawnej i zbilansowanaj diety. Należy pamiętać o:
- Izolowanych i suchych legowiskach.
- Regularnym usuwaniu obornika i śniegu z korytarzy żywienia.
- Stałym monitorowaniu kondycji i stanu sierści.
